Gian nan với nghề thu mua phế liệu thải điện tử.Tháo ráp linh kiện rác thải điện tử để tái chế tại chợ Nhật Tảo, TP.HCM Những loại phế liệu này sau đó được đốt hay đem tiêu hủy tại bãi rác mà ở đó những độc tố như thạch tín, thủy ngân, chì hay cadmium sẽ được thải vào không khí hay lẫn vào nguồn nước. Nếu cứ tiếp tục đà này, trong tương lai lượng phế liệu điện tử sẽ nhiều hơn lượng phế liệu thải nhập khẩu trái phép vào Việt Nam nhiều lần.

Theo quyết định của Thủ tướng chính phủ, kể từ ngày 1/6/2016, các công ty sản xuất phải có trách nhiệm thu mua phế liệu và xử lý phế liệu thải từ những sản phẩm điện tử của mình. Theo đó, các công ty lớn như Apple, HP, Intel và Panasonic đã sáng lập chiến dịch Vietnam Recycles (Việt Nam tái chế), tài trợ việc thành lập các trung tâm chuyên tái chế an toàn những sản phẩm điện tử đã qua sử dụng.

Tuy nhiên, theo thói quen, hầu hết người Việt vẫn ưa chuộng bán ve chai các đồ phế liệu điện tử đã qua sử dụng. Các sản phẩm này sau đó sẽ được tân trang hoặc tháo ra để lấy linh kiện. Theo các chuyên gia, thói quen này gây ra nguy hiểm rất lớn cho những người tháo ráp linh kiện phế liệu mà không có những biện pháp an toàn lao động cần thiết.
Anh Duy Phan, một người tiêu dùng, cho biết: “Ai cũng bán ve chai đồ điện tử đã sử dụng của mình. 5 hoặc 10 USD thu được cũng đáng kể”. Chính vì lẽ đó, các cơ sở xử lý thu mua phế liệu điện tử của dự án Vietnam Cycles đang nằm trong tình trạng “trùm mền”. Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu về lĩnh vực này đã đưa ra một giải pháp tương đối đơn giản.
Tiến sĩ Lê Văn Khoa (khoa Môi trường thuộc Đại học Bách khoa, đồng tác giả của nghiên cứu mới nhất về thu gom phế liệu thải điện tử tại TP.HCM) nói: “Để giúp các cơ sở thu mua phế liệu điện tử chính thống có đủ tính cạnh tranh, nên chăng cần nghiên cứu mô hình đặt cọc – bồi hoàn khi người dân mua đồ điện tử. Ví dụ một người mua điện thoại di động sẽ được yêu cầu đặt cọc thêm một khoản. Người này sẽ được nhận lại khoản tiền này khi mang điện thoại của mình đến trung tâm tái chế phế liệu. Cơ sở pháp lý để quản lý phế liệu thải điện tử đã có sẵn. Sẽ mất thời gian để thực hiện, nhưng hi vọng giải pháp trên sẽ mang lại hiệu quả”.
Theo các chuyên gia, mặc dù mô hình thu mua nhôm phế liệu các sản phẩm điện tử sẽ vẫn còn tồn tại trong tương lai dài, nhưng hình thức đặt cọc – bồi hoàn nói trên đã mang lại kết quả đáng kể ở nhiều nước trên thế giới. Do vậy, có cơ sở để tin tưởng Việt Nam cũng sẽ áp dụng mô hình này.